Rzeki są zupełnie niepopularną w dzisiejszych czasach metą turystyczną, daleko w tyle za atrakcyjnym morzem czy górami. A przecież to od rzek wszystko się zaczęło. To one zamieniły pustynie w żyzne pola. To nad nimi rozwinęły się pierwsze cywilizacje, od Babilonii po Egipt. Prawie wszystkie historyczne miasta leżą nad rzeką, a w Afryce do dziś króluje transport drogą wodną.
Tekst MARTA SPINGARDI
Ilustracja MARTYNA WÓJCIK-ŚMIERSKA
Rzeki wciąż pozostają tajemnicze, nie do końca możemy nad nimi zapanować. Respekt budzi lodowata woda, nieprzewidywalne powodzie i niebezpieczne wiry. Ale tylko po nich można leniwie dryfować w samym sercu zmieniającego się ciągle krajobrazu. Kajakiem, na tratwie czy łodzi. Za miastem bądź w środku tropikalnej puszczy. Z wędką lub lornetką.
AMAZONKA
W Manaos, stolicy Amazonii, łączą się dwie ogromne rzeki, tworzące Amazonkę. Łączą, ale nie mieszają. Jeszcze przez kilka kilometrów prawą stroną rzeki płynie brązowa Rio Solimões, zaś lewą żółta Rio Negro. Rio Solimões bardziej się nadaje na rodzinną wyprawę, ponieważ wysokie stężenie tanin odgania komary i dziesiątkuje piranie. Dlatego to właśnie na niej, na południu półwyspu Iranduba, należy urządzić sobie bazę. Przy odrobinie szczęścia przewodnikiem będzie wychowany w dżungli Indianin o wytężonych zmysłach, który wie, z których łodyg można pić wodę, i zna wszystkie zioła. www.booking.com/manati-lodge
ANGEL FALLS
W Wenezueli znajduje się najwyższy wodospad świata. Woda spada prawie kilometr (979 m). Na dół dolatuje jedynie drobny deszcz, a w najgorętsze dni jest wręcz sucho. Najlepiej podziwia się wstęgę wody z małego samolotu, ale można się też wybrać w trzydniową wyprawę przez puszczę amazońską, żeby poczuć na własnej skórze chłód niezwykłej mżawki. angel-ecotours.com
NORTH JOHNSTONE RIVER
Jeśli wasze nastoletnie dzieci trudno przekonać do wakacji z rodzicami, wycieczka nad tą australijską rzekę z pewnością ich zachęci. White water rafting zaczyna się w górnym biegu rzeki, w spektakularnym kanionie, do którego można dotrzeć jedynie helikopterem. Otacza was dziewicza puszcza. To niezapomniana wyprawa w australijskim stylu: na łonie natury i z dreszczykiem emocji. www.cairnsvisitorcentre.com
WEŁTAWA
Zaskakująco mało osób zna jedno z najpiękniejszych miast Europy, wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, Cešky Krumlov. Imponujący zamek króluje nad wijącą się rzeką. Nad wodą stoją barwne kamienice w stylu gotyku, renesansu i baroku. Wybrzeże zapełniają restauracje na pomostach, serwujące lokalne smakołyki uwielbiane przez dzieci: naleśniki i kartoflane krokiety. Dobrze wybierając datę letniego pobytu, można natknąć się na przebranych w renesansowe stroje artystów (festiwal róży o pięciu płatkach) bądź pójść do barokowego teatru przy świecach. www.zamek-ceskykrumlov.eu www.ckrumlov.cz/ vepetalledrosecelebrations
ZAMBEZI
Victoria Falls na rzece Zambezi to największy wodospad świata. Żeby w pełni nacieszyć się
jego ogromem, warto wybrać strategiczne miejsce na nocleg. Musango Safari Camp ma najlepszą miejscówkę w całym regionie, tuż przy parku narodowym Matusadona. Pozwala cieszyć się dżunglą i przecinanym przez rzekę Zambezi jeziorem Kariba, słynącym z niezwykłych zachodów słońca. Stąd, od strony wody, do której wędruje cała zwierzyna z puszczy, można się wybrać na trzy rodzaje wycieczek. Małym samolotem nad imponujący wodospad. Wygodnie dla dzieci łódką wzdłuż brzegu, w poszukiwaniu zwierząt. Wreszcie dalej rzeką Zambezi za tamą na white water rafting wśród najdzikszego buszu i miejscowych wioseczek. musangosafaricamp.com
RODAN
Wszyscy turyści kochają Prowansję, ale nie każdy zna sekret jej klimatu: Rodan. Ta alpejska rzeka przecina najważniejsze po Paryżu miasto Francji: Lyon. To tam łączy się z Saoną, dzieląc miasto na trzy odrębne części: średniowieczną, XIX-wieczną i współczesną. Płynąc dalej, rzeka tworzy szeroki korytarz dla alpejskiego wiatru, chłodzącego latem całą Prowansję. Za niepowtarzalnym Awinionem (pałac papieski, letni festiwal teatru) rozlewa się w Deltę Camargue, miejsce na spacery dla obserwatorów ptaków. www.palais-des-papes.com www.camargue. fr
SUN KOSI
O ile dolny Ganges przedstawia rozliczne trudności kulturowe i higieniczne, jego górski dopływ Sun Kosi to raj dla wielbicieli rzek. Płynie się łodzią w wysokich Himalajach Nepalu, wśród wodospadów, w towarzystwie żywiołowych małp. www.raftnepal.com
ŻEJMIANA
Dla tych, którzy spłynęli kajakami po wszystkich polskich rzekach i szukają jeszcze bliższego, intensywniejszego kontaktu z naturą pozostaje Litwa. Tam woda jest znacznie czystsza, brzeg dziki, można przez kilka dni płynąć, nie spotykając nikogo. Wystarczy spakować do kajaka cały sprzęt i solidny zapas jedzenia. Żejmiana prowadzi kajakarzy z malowniczego Pojezierza Auksztańskiego do Wilna (na ostatnim odcinku wpływa do Neris).
www.kajak.org.pl
MEKONG
Wiele rzek stanowi naturalną granicę między państwami. Dolny bieg Mekong to żywa lekcja historii powszechnej. Zwiedza się całe Indochiny, czyli dawne egzotyczne kolonie brytyjskie i francuskie, rozpościerające się od Indii aż po granicę Chin. Rzeka przepływa przez stolicę Laosu i Kambodży, teren Czerwonych Khmerów. Następnie oddziela Laos od Birmanii, ojczyzny niezwykłej Aung San Suu Chi (pokojowa nagroda Nobla). Dalszy ciąg to granica Laosu z Tajlandią, jedynym niepodległym od zawsze krajem tego regionu. Wreszcie rozlewa się w ogromną deltę, nawadniającą niemal cały Wietnam, niedawno scenę bitew Wietkongu z amerykańską marynarką. Dziś całe Indochiny otwarte są dla turystów. www.acuaexpeditions.com
ETTIFOSS
Nie wszyscy wiedzą, że najpotężniejszy wodospad Europy znajduje się w Islandii. Dettifoss to ponure lodowcowe błoto szerokości 100 metrów, które spada z hukiem z 44 metrów. www.vatnajokulsthjodgardur.is
DUNAJ
Długość rzek to jedna z ich największych zagadek. Mimo różnorodnych krajobrazów wszystkie rzeki trzymają się matematycznej zasady: są trzy razy dłuższe niż gdyby płynęły bez zakrętów, jak sztuczny kanał. A dokładnie 3,14, czyli π. Odchylenia od tej zasady są minimalne i nikt nie wie do końca, dlaczego tak się dzieje. Rzeki wiją się niby chaotycznie, a jednak magiczna liczba π rządzi nimi wszystkimi. Najbliższe tej liczbie są długie rzeki takie jak Dunaj, przepływający przez aż 10 europejskich państw, w tym trzy stolice. www.rivercruiseline.co.uk
CAMPBELL RIVER
Na kanadyjskiej wyspie Vancouver, naprzeciw miasta o tej samej nazwie, znajduje się najlepsza na świecie rzeka do połowu łososia. Tu właśnie można natrafić w sierpniu na aż pięć gatunków tej ryby: Pinks, Chum, Coho, Chinook oraz Sockeye. Króluje tu oczywiście sportowe wędkarstwo muchowe, bez robaka i bez ranienia ryby, która zazwyczaj zostaje natychmiast uwolniona. www.campbellrivertourism.com
JANGCY
Temat EXPO 2015 brzmi: „Feeding the planet”. Jeśli zastanowimy się, jaka roślina ratuje od głodu największą część ludzi na świecie, na myśl przychodzi nam ryż. To chleb powszedni całej Azji, a przede wszystkim Chin. To właśnie nad rzeką Jangcy, najdłuższą na kontynencie, zbiera się największe na świecie plony. Ryż rośnie bezpośrednio w wodzie, w płytkich stawach o pilnie strzeżonych brzegach i skomplikowanym systemie nawadniania. Jego uprawa jest wyjątkowo żmudna, ponieważ wymaga brodzenia w wodzie i pracy przy minimalnym zastosowaniu maszyn. Za to sieje się okrągły rok. Im więcej ryżu, tym więcej jedzenia, ale i rąk potrzebnych do pracy, a co za tym idzie – więcej żołądków do wykarmienia. I tak w kółko. Nazywa się to azjatyckim paradoksem. www.expo2015.org
GRANDE
Choć najsłynniejszy amerykański wąwóz stworzyła niepowtarzalna rzeka Colorado, niektórzy wolą mniej turystyczną Rio Grande na granicy Teksasu i Meksyku. Można po niej pływać choćby własnym kajakiem, stając oko w oko z ogromem skał kanionu Mariscal czy też Boquillas. www.nps.gov
OKAVANGO
W Botswanie płynie niezwykła rzeka, Okavango. Płynie tak powoli, że fala powodziowa po jesiennych deszczach spływa aż 9 miesięcy. Nic dziwnego, na 450 kilometrach spadek wynosi niewiele ponad pół metra. Latem delta Okavango osiąga imponujące rozmiary połowy powierzchni Belgii, po czym nie wpada do żadnego morza tylko… całkowicie znika na pustyni Kalahari. Sierpień to najlepszy czas na foto safari, zimą natomiast spotkamy tam całe nasze ptactwo, uciekające przed śniegami Europy. www.okavangodelta.com