Wyobrażasz sobie czasami, jakby to było widzieć w kompletnych ciemnościach, albo słyszeć z odległości kilku kilometrów? Można by nieźle narozrabiać, strasząc kolegów albo dowiedzieć się za dużo, podsłuchując bardzo ważne rozmowy rodziców! Niektóre zwierzęta mają tak świetnie rozwinięte zmysły, że są w stanie dokonywać niebywałych rzeczy w sposób zupełnie zdumiewający! Widzą w ciemnościach, czują dźwięki, rewelacyjnie orientują się w morzu i na lądzie, i nigdy, przenigdy się nie gubią!
tekst AGATA NAPIÓRSKA
ilustracje MARYSIA MASTALERZ
Sokoli wzrok
Pamiętam, że kiedyś okulista powiedział mojemu młodszemu bratu, że ma sokoli wzrok. Bardzo mu tego zazdrościłam, bo sama zawsze musiałam nosić okulary. A sokoli wzrok to naprawdę zdumiewający zmysł! Ptaki widzą dużo lepiej niż ludzie. A zwłaszcza te drapieżne. Wyobraź sobie, że lecisz nad gęstym lasem, bardzo chce ci się jeść, a zdobycz ukrywa się wśród gałęzi… Siatkówka wyściełająca gałkę oczną u ptaków zawiera więcej komórek wzrokowych niż u innych stworzeń. Dlatego tak dobrze widzą one z daleka nawet niewielkie przedmioty. Dla porównania – w siatkówce człowieka znajduje się około 200 tysięcy takich komórek, a orły, sępy czy jastrzębie mają ich około miliona!
Co łączy słonia i nietoperza?
Wiesz, co mają wspólnego posiadacz największych uszu na świecie – słoń i mieszczący się w garści nietoperz? Potrafią usłyszeć dźwięki, których nie słyszy ludzkie ucho! Słoń słyszy i porozumiewa się za pomocą tzw. infradźwięków – czyli dźwięków tak niskich, że ludzkie ucho w ogóle na nie nie reaguje. Dzięki infradźwiękom słonie potrafią przekazywać sobie informacje na odległość nawet czterech kilometrów! Nietoperze wykorzystują tzw. echolokację – czyli wysyłają krótkie i wysokie (baaardzo piskliwe) sygnały akustyczne (ultradźwięki), a następnie odbierają fale, które odbijają się od przeszkód. Dzięki nim określają swoje położenie, nie rozbijają się o ściany ciemnych jaskiń i mogą w zupełnej ciemności polować na maleńkie owady (bo słyszą ich stąpanie!)
Echolokacja
Echolokacją posługują się także delfiny. Co ciekawe, pomagają im w tym melony! Tak, melony! Ale nie o owoce tutaj chodzi, a o okrągłe czoło, które wyglądem takiego melona przypomina. Gdy delfin wydmuchuje powietrze nosem, dźwięki skupiają się w zbiorniku tłuszczowym, czyli melonie właśnie, a on odbija je niczym soczewka. Dzięki temu delfiny mogą lokalizować przedmiot wielkości pomarańczy z odległości 80 metrów!
Linia boczna
Widzieliście kiedyś ławicę ryb? Ryby potrafią poruszać się w grupie tak równocześnie, jakby od maleńkości ćwiczyły gimnastykę synchroniczną! Umożliwia im to zmysł, który działa trochę jak dotyk i słuch, tzw. linia boczna. W rzeczywistości są to ciałka czuciowe, zwane neuromastami, które układają się w specjalną linię. Pozwalają one odczuwać wszelkie, nawet najmniejsze i najdelikatniejsze ruchy w wodzie – dzięki czemu spokojnie mogą orientować się w oceanicznych przestworzach, czy jak rekin – polować nawet w najmroczniejszych morskich głębinach.
Wąs
Czy twój tata nosi wąsy? Podczas gdy u ludzi wąsy pełnią funkcję ozdobną (no, a czasem mężczyznom po prostu nie chce się golić!), u niektórych zwierząt spełniają rolę zmysłu dotyku. Wyobraźcie sobie, że morsom wąsy pomagają orientować się w przestrzeni. Mors ma około 450 wąsików, dzięki którym jest w stanie odnaleźć pożywienie w ciemnej wodzie. Wąsiki połączone są z siecią włókien nerwowych, które przekazują do mózgu zwierzęcia obraz dna morskiego.
Świnia
Zwykło się mówić, że ktoś je jak świnia, gdy siorbie i mlaska, a podczas jedzenia nie zamyka buzi. Rzeczywiście, świnie nie jedzą w sposób, który mógłby uchodzić za elegancki, ale trzeba im to wybaczyć, bo one nie bacząc na etykietę, zwyczajnie delektują się smakiem! Świnie domowe mają około 20 000 kubków smakowych i węch lepszy od psów, dlatego potrafią wywąchać nawet głęboko ukryte pod ziemią trufle.